Dietetyka

Dietetyka jest intensywnie rozwijającą się dziedziną nauki, która zajmuje się żywieniem zarówno zdrowego jak i chorego człowieka. Opiera się przede wszystkie na wiedzy medycznej, biochemicznej i technologicznej, ale czerpie również informacje z bardzo wielu obszarów nauki, przemysłu i usług. Ze względu na coraz większe zagrożenie chorobami cywilizacyjnymi i jednoczesny kult szczupłej sylwetki, dietetyk zyskuje coraz większe, a nawet kluczowe znaczenie dla poprawy zdrowia społeczeństwa.

Dietetyka to nauka zajmująca się zasadami żywienia, biochemicznymi podstawami żywienia i psychologią żywienia. Rozwój medycyny i nauki o żywieniu dostarcza niezbitych dowodów na to, że racjonalne, prawidłowe żywienie jest najważniejszym czynnikiem zmniejszającym ryzyko  rozwoju otyłości i przewlekłych chorób niezakaźnych (chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy, chorób nowotworowych, osteoporozy, próchnicy) oraz przyczynia się do przedłużenia życia z jednoczesną poprawą jego jakości.

Dietetyk w przeważającej mierze pełni rolę edukatora, dostarcza informacji na temat zdrowego żywienia zarówno dla osób zdrowych, jaki i chorych. Jednak głównym zadaniem dietetyka jest działanie na rzecz zmiany zachowań żywieniowych, aby były one korzystne dla zdrowia pacjenta. Wraz ze wzrostem częstości chorób dietozależnych, wzrasta świadomość społeczeństwa, że to właśnie dietetyk jest najbardziej kompetentnym źródłem informacji o żywieniu.

W ostatnich latach zauważalny jest wzrost popularności usług świadczonych przez dietetyków. W wielu przypadkach jest to efekt rosnącej mody na zdrowe odżywianie. Przyczyną jest także wzrost świadomości społeczeństwa na temat znaczenia zdrowego stylu życia, co wywołane jest wciąż zwiększającą się liczbą osób otyłych i zapadających na choroby cywilizacyjne.

Taki stan rzeczy daje możliwości działania dla dietetyków. Niestety w świadomości społeczeństwa pozostaje przeświadczenie, że dietetyk to osoba, która zajmuje się komponowaniem diet, głównie odchudzających. Natomiast zawód dietetyka wiąże się ze znacznie szerszym zakresem obowiązków. Według definicji Polskiego Towarzystwa Dietetyki „dietetyk jest wykwalifikowanym specjalistą ochrony zdrowia, który posiada szeroką wiedzę w zakresie żywienia człowieka zdrowego i chorego. Poprzez dobór odpowiedniej diety prowadzi profilaktykę chorób dietozależnych oraz jest odpowiedzialny za leczenie żywieniowe w różnych stanach chorobowych. Zajmuje się również upowszechnianiem wiedzy w zakresie prawidłowego żywienia”.

Jak widać, leczenie dietetyczne ma bardzo duże znaczenie. Może być uzupełnieniem leczenia farmakologicznego, ale często jest jedyną formą leczenia danego schorzenia. Odpowiednio zbilansowana dieta pomaga bezpiecznie schudnąć, szybciej wrócić do zdrowia, uzupełnić niedobory wywołane chorobą lub leczeniem szpitalnym. Dietetyk pełni ważną funkcję w żywieniu zbiorowym, np. zapewniając właściwy rozwój dzieci w szkołach i żłobkach. Pomaga również sportowcom osiągnąć jak najlepszą formę. Dietetycy pełnią również rolę edukatorów, współtworzą programy, mające na celu podnoszenie świadomości społeczeństwa na temat zdrowego żywienia i skutków nieprawidłowej diety. Wielu dietetyków współpracuje także z psychologami i terapeutami, co jest szczególnie ważne przy leczeniu otyłości. 

Różnorodność działań dietetyka sprawia, że jest to zawód interdyscyplinarny. Kompleksowe leczenie dietetyczne nie może więc ograniczać się jedynie do udzielania porad, ale wymaga wiedzy z różnych dziedzin nauki. Wiąże się to także z dużą odpowiedzialnością, ponieważ nieodpowiednio dostosowana dieta może wywołać negatywne skutki zdrowotne. Dlatego bardzo ważnym elementem pracy dietetyka jest umiejętnie przeprowadzony wywiad. Dla wykwalifikowanej osoby zebrane dane będą wystarczające do ułożenia prawidłowego planu żywieniowego.

Zebranie wywiadu wiąże się z koniecznością posiadania wiedzy z zakresu psychologii i socjologii. Jest to praca z pacjentem, więc należy wykazać się indywidualnym podejściem, wyrozumiałością, cierpliwością i empatią. Dietetyk musi być również konsekwentny i precyzyjny, aby od pacjenta uzyskać konkretne i przydane informacje. Tworzenia jadłospisu wiąże się także ze znajomością technik kulinarnych i procesów technologicznych.

Dietetyk wykazuje się także znajomością anatomii i fizjologii człowieka, zna skutki spożywania konkretnych produktów spożywczych i wie jakie interakcje mogą występować miedzy składnikami pożywienia. Zalecana jest również znajomość wpływu żywności na metabolizm leków i suplementów.

Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty i zadania dietetyk, powinien on stale współpracować z lekarzem, psychologiem, rehabilitantem i jednocześnie cały czas uzupełniać swoją wiedzę i być na bieżąco z pojawiającymi się nowościami w świecie naukowym.

Zawód dietetyka przygotowuje do pracy w wielu placówkach. Może to być prowadzenie własnej poradni dietetycznej, praca w szpitalu, w niepublicznych instytucjach ochrony zdrowia, w zakładach żywienia zbiorowego. Stanowisko dietetyka znajduje się również w szkołach, żłobkach, ośrodkach naukowo-badawczych.

Z odpowiednimi kwalifikacjami dietetyk może również pracować jako specjalista do spraw żywienia przy centrach fitness i ośrodkach sportowych. Coraz częściej dietetycy zatrudniani są w firmach cateringowych i jadłodajniach dietetycznych.

Badania naukowe wykazują, że przyczyną wielu chorób jest nieodpowiednie żywienie. Taka sytuacja sprawia, że dietetycy są bardzo potrzebni, a ich zawód zyskuje coraz większy szacunek i prestiż. Stale rosnące zainteresowanie ich usługami powoduje, że na polskim rynku pojawia się coraz więcej nowych miejsc pracy dla dietetyków.

Piśmiennictwo:

1. Walczak M., Krasowska-Walczak G., Dietetyk-warunki wykonywania zawodu i opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w poznaniu, 2013, t. 47, nr 2, s. 151-154

2. Zadania zawodowe dietetyka,[www.ptd.org.pl/zadania-zawodowe]

3. Walczak M., Dietetyk w systemie ochrony zdrowia w Polsce i wybranych krajach, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2013, nr 319

4. Pachocka L., Znaczenie dietetyki i rola dietetyka w prewencji i leczeniu-materiały konferencyjne, Żywność, Żywienie, Prawo a Zdrowie, 2001, nr  2