Dieta chorego na chorobę Leśniowskiego-Crohna
Dieta chorego na chorobę Leśniowskiego-Crohna
Pacjenta z chorobą Leśniowskiego-Crohna powinno się potraktować indywidualnie, gdyż każdy element jego leczenia w tym żywieniowego jest uzależniona od jego stanu, a w szczególności od występujących u niego dolegliwości. W leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna nie należy przeceniać sposobu żywienia. Stan pacjenta decyduje o wprowadzanej terapii żywieniowej, przez którą nie należy rozumieć tylko dietę naturalną.Żywienie chorego polega przede wszystkim na podaży substratów białkowych i energetycznych przy użyciu naturalnych lub nienaturalnych dróg podaży, np. żywienia pozajelitowego. Istotą takiego żywienia jest zniwelowanie niedoborów odżywczych i energetycznych spowodowanych powtarzającymi się biegunkami a także minimalizację złego działania drażniącej treści pokarmowej na przewód pokarmowy. Współcześnie dysponujemy różnymi klinicznymi metodami żywienia pacjenta. W przypadku braku możliwości zastosowanie naturalnego żywienia doustnego, chory zmuszony jest stosować żywienie parenteralne lub dojelitowe.
Ogólne zalecenia żywieniowe dla chorych na Leśniowskiego-Crohna
W chorobie Leśniowskiego-Crohna w okresie zaostrzeń chory przechodzi na dietę płynną, którą powinien prowadzić nie dłużej niż 3 dni. Natomiast w okresie remisji chory powinien spożywać wszelkie produkty zgodnie z zaleceniami dietetycznymi. Dieta nie powinna radykalnie odbiegać od diety osób zdrowych, powinna być zrównoważona i dostosowana do wieku i masy ciała pacjenta. Chory powinnien przestrzegać następujących zaleceń.
Leśniowskiego-Crohna
1. Dziennie chory powinien spożywać regularnie 5-6 małych objętościowo posiłków. Przyjmowana w ten sposób żywność jest lepiej tolerowana i nie wywołuje dodatkowych dolegliwości u chorego
2. Chory powinien żywić się w sposób lekkostrawny, dlatego wszelkie potrawy wzdymające, mocno przyprawione, smażone powinien całkowicie ograniczyć. Uważać powinien także na spożywane napoje, gdyż picie mocnej kawę i herbaty może nasilić objawy. Pokarmy ciężkostrawne mogą zwiększyć liczbę wypróżnień oraz nasilić dolegliwości bólowe jamy brzusznej. Do artykułów spożywczych mogących wywoływać dolegliwości zaliczmy także: mleko i jego przetwory, jaja, pszenica, drożdże, pomidory, banany, kukurydza i wino.
3. Stan zapalny, gorączka i zwiększony katabolizm komórkowy sprawiają, iż podwyższa się zapotrzebowanie organizmu chorego w energię, dlatego choremu zaleca się dietę bogatoenergetyczną. W ciągu dnia pacjent powinien dostarczyć od 2500 do 3000 kcal energii do organizmu.
4. Niedobory białka występują bardzo często u chorego. Dlatego ważne jest, aby pacjent dostarczał w diecie odpowiednią do stopnia niedożywienia ilość białka. Zaleca się około 100-120 g białka w diecie. Doskonałymi produktami bogatymi w łatwo przyswajalne białko są ryby, mięso i nabiał.
5. Dieta powinna charakteryzować się niską zawartością tłuszczu. Tłuszcz stanowić powinien zaledwie 20% ogólnej energii pożywienia. Zaleca się spożycie od 50 do 70g tłuszczu dziennie. Do gotowanych potraw dodaje się go najlepiej w surowej postaci, natomiast w momencie jego nietolerancji podaje się go w formie kwasów tłuszczowych o średnim łańcuchu węglowym.
6. Węglowodany w diecie chorego powinny stanowić podstawowe źródło energii, ich udział w żywieniu powinien zapewnić 60% całodobowej energii.
7. Dieta powinna być nastawiona na oszczędzanie przewodu pokarmowego, dlatego chory powinien dokładnie obierać warzywa i owoce. W sklepie powinien dobierać młode i delikatne warzywa. Owoce pestkowe spożywać bez pestek. Warzywa i owoce spożywać najlepiej w przetartej postaci lub w postaci soków.
8. Ważne jest aby chory suplementował niektóre składniki odżywcze, szczególnie witaminę B12 i kwas foliowy oraz sole mineralne: wapń, cynk, magnez. Istotne jest to ze względu na niedobory spowodowane zwiększonym zapotrzebowaniem, stanem złego wchłaniania a także stratami z powodu biegunek.
W okresie zaostrzenia dolegliwości, dobrze jeśli pacjent przestrzega dodatkowo następujących zaleceń żywieniowych.
1) Chory powinien dbać o odpowiednie rozdrobnienie spożywanego pokarmu poprzez dokładne żucie.
2) Chory powinien spożywać dostateczną ilości płynów, gdyż zapobiega to problemom związanym z pasażem treści pokarmowej.
3) Prowadzona dieta przez chorego, powinna zapobiegać nadwadze.

Leśniowskiego-Crohna
Inne zasady postępowania żywieniowego zostały opublikowane przez World Gastroenterology Organisation. Dotyczą one nie tylko choroby Leśniowskiego-Crohna ale i chorujących na wrzodziejące zapalenie jelita. Ustalone zostały w postaci następujących zaleceń:
1) W okresie zaostrzenia, należy ograniczyć ilość błonnika w diecie; nie zaleca się wykluczenia produktów mlecznych, jeśli są one dobrze tolerowane.
2) Zaleca się dieta wysokobłonnikowa u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem odbytnicy, jeżeli występują zaparcia.
Postępowanie żywieniowe odgrywa ważną role w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna. Zaburzenia trawienia i wchłaniania substancji odżywczych z aktywnym działaniem procesu chorobowego u wielu pacjentów przyczynia się do wystąpienia niedoborów pokarmowych. Jedną z możliwości prewencji tych niedoborów i poprawy stanu chorego jest konsekwentne przestrzeganie zaleceń dietetycznych.
Produkty dozwolone i nie dozwolone w chorobie Leśniowskiego-Crohna
Dietę chorego należy dostosować do stanu chorego, trzymając się sztywno określonego schematu. Chory powinien wiedzieć jakie produkty są dozwolone a jakich najlepiej unikać w diecie.
Tabela. Wykaz produktów dozwolonych i nie dozwolonych dla chorych z chorobą Leśniowskiego-Crohna.
Produkty |
Dozwolone |
Nie dozwolone |
Produkty zbożowe, mączne i skrobiowe |
białe pieczywo o niskiej zawartości błonnika (biały chleb, bułki pszenne), sucharki, makaron drobny („nitki”), kaszka pszenna, ryż | pieczywo razowe, grube makarony, grube kasze, otręby, mąki razowe |
Mleko i przetwory mleczne | mleko i przetwory mleczne są przeciwwskazane, chorzy bowiem źle je tolerują | można podawać mleko, maślankę, twaróg chudy – jeśli chory nie ma żadnych dolegliwości po spożyciu |
Warzywa i owoce |
pomidorów bez pestek i skórki, kalafior (jeśli jest tolerowany), marchew, dynię, szpinak, sałatę, buraki, szparagi, pietruszkę, seler,
jabłka, brzoskwinie, morele (z których należy usunąć skórkę), truskawki, maliny, porzeczki, melony, banany |
kapustę, brukselkę, fasolę białą, fasolkę szparagową, groch, groszek zielony, soję, cebulę, brukiew, rzodkiewkę, kalarepę, jarmuż, paprykę, pory, gruszki, czereśnie, wiśnie, śliwki, owoce suszone |
Mięso i przetwory mięsne, drób, ryby |
chude gatunki mięsa: cielęcina, kurczaki i indyki bez skórki, chudą wołowinę, króliki, chude gatunki wędlin: polędwica, szynka, parówki odtłuszczone, chude gatunki ryb: szczupak, dorsz, sandacz, leszcz, sola, płastuga, kargulena | tłuste gatunki: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, dziczyzna oraz podroby, tłuste gatunki wędlin np. wędliny podrobowe i konserwy, wędzone i marnowane ryby, tłuste gatunki ryb: makrela, węgorz, łosoś, sardynki, śledź, wędzone i marynowane |
Tłuszcze do smarowania i oleje |
ograniczona ilość masła lub margaryny miękkiej (kubkowej), oleju sojowego albo słonecznikowego. | łój, smalec, słonina, margaryny twarde |
Ziemniaki | ziemniaki gotowane całe lub tłuczone, kluski ziemniaczane z gotowanych ziemniaków | sałatki ziemniaczane z majonezem, ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, frytki |
Potrawy z jaj | jaja na miękko, omlety przygotowane na parze, suflety | jaja smażone lub gotowane na twardo, jajecznica, jaja faszerowane |
Zioła, przyprawy | zielona pietruszka, koperek, wanilia, kminek, kwasek cytrynowy, sól i cukier | pieprzu, papryki, octu, musztardy, curry, chili |
Cukier, słodycze i ciasta |
lody, galaretki, ciasta bez owoców, orzechów i czekolady | wyrobów cukierniczych, szczególnie tortów, ciast z kremami, dodatkiem alkoholu lub kawy |
Napoje | słabą herbatę, kawę zbożową, soki owocowe i warzywne | wszystkie napoje gazowane, kawa (zwłaszcza mocna), napoje alkoholowe |
Źródło: M.Makarewicz-Wujec, Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna.http://www.resmedica.pl/pl/archiwum/zdart60112.htm
Wszelkie potrawy chory powinien spożywać w postaci gotowanei, duszonej (bez wcześniejszego obsmażania). Doskonałą metodą obróbki technologicznej żywności jest pieczenie w folii. Przyrządzone w ten sposób potrawy są dużo zdrowsze dla chorego niż potrawy przyrządzone tradycyjnym pieczeniem. Chory musi bezwzględnie unikać potraw zasmażanych, zapiekanych i smażonych. Polecane potrawą dla chorego są mięsa i ryby w zmielonej formie, po uprzednim ugotowaniu, np. pulpety, budynie mięsne.

Chcesz dowiedzieć się więcej o dietoterapii w chorobach trzustki i układu pokarmowego?
Sprawdź nasz KURS DIETETYKI ZAAWANSOWANY - na żądanie. Znajdziesz tam więcej przydatnych wskazówek jak wspomóc leczenie dolegliwości układu pokarmowego.
Piśmiennictwo
1. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie Zdrowego i Chorego Człowieka. PZWL Warszawa 2007
2. Hasik J., Gawęcki J., Żywienie człowieka zdrowego i chorego. PWN Warszawa 2007
3. Chojnacki J., Kliniczne aspekty żywienia w chorobach wewnętrznych. Dział Wydawnictw i Poligrafii Uniwersytety Medycznego w Łodzi Łódź 2008
4. Naubauer K., Poniewierka E., Rola diety w nieswoistych zapaleniach jelit. Gastroenterologia Polska 2010,17,74-76
5. Makarewicz-Wujec M., Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna. http://www.resmedica.pl/pl/archiwum/zdart60112.html. 6 czerwiec, 2001
6. Gibson P. R. Iser J., Choroba zapalna jelit. Lekarz Rodzinny 2006,3,332-340
autor: mgr dietetyki Jakub Bukowski absolwent Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Przejdź do strony głównej Wróć do kategorii Dietetyka kliniczna