Głodówka to specyficzny sposób żywienia – mająca na celu całkowite wyeliminowanie pokarmów, a czasami także wody i innych napojów (głodówka zupełna), wyeliminowanie produktów kalorycznych, tłustych i ciężkostrawnych lub niektórych grup produktów takich jak mięso (głodówka niezupełna) lub jedzenie wyłącznie niskokalorycznych owoców i warzyw w różnych postaciach. Jak takie żywienie może wpłynąć na metabolizm człowieka? Jakie taka dieta może mieć konsekwencje?

Węglowodany dostarczone z pożywieniem transportowane są do wątroby przez żyłę wrotną. Węglowodany proste przekształcane są do glukozy. Glukoza może zostać poddana glikolizie, przekształcona w glikogen lub uwolniona do krwioobiegu, wszystko w zależności od potrzeb. Około dwie godziny po posiłku spada poziom glukozy we krwi co powoduje zmniejszenie stężenia insuliny i wydzielanie glukagonu.Glukagon powoduje uwolnienie glukozy z zapasów glikogenu w mięśniach i wątrobie. Zapas glikogenu w wątrobie wystarcza na 12-18 godzin głodówki. Po wyczerpaniu tych zapasów w nerkach i wątrobie zachodzi glukoneogeneza.

Glukoza może powstać ze związków niewęglowodanowych takich jak mleczan, propionian, glicerol i aminokwasy. Aminokwasy i mleczany z mięśni wykorzystywane są przez krótki okres czasu, potem to tkanka tłuszczowa jest głównym źródłem energii. Niski poziom insuliny i podwyższony poziom glukagonu, hormonu wzrostu i kortyzolu powoduje lipolizę, a glicerol i kwasy tłuszczowe wykorzystywane są przez mięsień secowy, mięśnie szkieletowe, wątrobę i nerki jako substraty energetyczne.

Przy dalszym głodzeniu zmniejsza się zapotrzebowanie na glukozę.Glukoneogeneza oraz katabolizm białek zostają ograniczone. Metabolizm zostaje spowolniony, 85% zapotrzebowania energetycznego pochodzi z tłuszczów a reszta z białek. Z kwasów tłuszczowych w wątrobie powstają związki ketonowe: aceton, acetooctan i β-hydroksymaślan. Mózg wykorzystuje związki ketonowe jako źródło energii. Przedłużająca się głodówka może prowadzić do kwasicy metabolicznej spowodowanej utrzymującą się ketogenezą.

Niedobór makroelementów, mikroelementów i witamin upośledza działanie organizmu i działa negatywnie na procesy metaboliczne. Znaczny niedobór białka powoduje zmniejszenie masy i siły mięśni oddechowych, zmiany morfologiczne w tkance płucnej i nieprawidłową reakcję układu nerwowego na zmiany stężenia gazów oddechowych. Wszystko to powoduje zaburzenia czynności oddechowej. Niedożywienie wpływa na serce, powodując niewydolność krążenia, bradykardię i hipotensję.

Zaburzona zostaje prawidłowa reakcja na zmiany temperatury otoczenia. Produkcja ciepła i obkurczanie naczyń krwionośnych są upośledzone. Hipotermia powoduje zaburzenie wyższych funkcji umysłowych. Występują także zaburzenia neurologiczne takie jak zaburzenia koncentracji i pamięci, apatia czy niepokój. Funkcje limfocytów T, cytokin i układu dopełniacza jest upośledzone. Może występować atrofia grasicy. Powstają złogi w pęcherzyku żółciowym ponieważ jest on niedostatecznie stymulowany przez małe ilości pokarmu. Zmniejsza się wydzielanie lipidów z żółcią a gospodarka lipidowa wątroby jest zaburzona. Ponadto mogą wystąpić nieprawidłowe parametry wątrobowe, najczęściej podwyższone wartości transaminaz i bilirubiny. Przy ciężkim niedożywieniu pojawiają się uszkodzenia wątroby. Spada wydzielanie enzymów trzustkowych i zaburzona zostaje regulacja glikemii. Po kilku dniach bez jedzenia i związanym z tym brakiem czynności jelita zanika i degeneruje się błona śluzowa. Brak pokarmu powoduje zmniejszone wydzielanie enzymów trawiennych i zaburzenia we wchłanianiu węglowodanów i tłuszczy. Nieprawidłowa flora jelitowa i upośledzone wchłanianie powodują biegunki nasilające spadek masy ciała.

Głodówka powoduje szereg zmian metabolicznych w organizmie. Najważniejsze to spadek stężenia insuliny we krwi i wzrost stężenia glukagonu, uwolnienie glukozy z zapasów glikogenu, następnie glukoneogeneza, lipoliza, spowolnienie metabolizmu oraz kwasica metaboliczna. Następstwem tych zmian w organizmie są zaburzenia w układzie oddechowym, sercowo-naczyniowym, odpornościowym oraz pokarmowym. Wyższe funkcje umysłowe oraz reakcja na zmiany temperatury otoczenia są zaburzone.

Czy można żyć bez jedzenia?

Czy można nie jeść w ogóle, nie przez okres kilku tygodni czy miesięcy a lat, i mimo to żyć i cieszyć się dobrym zdrowiem? Opisywane są osoby które nie spożywają konwencjonalnych pokarmów przez wiele lat. Są to breatharianie a cała idea to breatharianizm. Polega ona na odżywianiu się tak zwaną praną lub ciekłym światłem, czyli energią pochodzącą ze świata duchowego. Nie ma to nic wspólnego z postem ani anoreksją.

Hipotetycznie energia praniczna może znajdować się w pustej przestrzeni atomu i być uwalniana oraz absorbowana z pominięciem węgla jako bazy. Przypominałoby to fotosyntezę. Badania prowadzone przez amerykańskich fizyków nuklearnych udowodniły że można zastąpić żywienie praną, jednak informacje na ten temat nie są publikowane. Niektórzy naukowcy potwierdzają taką możliwość na podstawie badań empirycznych, jednak istota tego procesu nie jest znana.

Energią praniczną mogą odżywiać się osoby mocno wierzące w istnienie Siły Wyższej i doświadczyły jej działania oraz są odpowiednio przygotowane

Piśmiennictwo
1. Sobotka L. (2007) Podstawy żywienia klinicznego. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL
2. Murray R., Granner D., Mayes P. i wsp. (1995) Biochemia Harpera. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL
3. Roden M., Bernroider E. (2003) Hepatic glucose metabolizm in humans – its role in health and disease. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism; 17: 365-83.
4. Stratton R.J., Green C.J., Elia M. (2003) Disease-related malnutrition: an evidence-based approach to treatment. CAB International, Oxon UK

autor:
Kinga Kobierzycka
dietetyk
absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi