Zespół Cushinga charakteryzuje się tendencją do nadwagi oraz otyłości. Stąd konieczne jest wyznaczenie dziennego zapotrzebowania energetycznego o obniżonej kaloryczności. W celu redukcji masy ciała od 0,5 – 1,0 kg w przeciągu tygodnia, kaloryczność diety osoby chorej należy obniżyć o 500 – 1000 kcal oraz zaproponować aktywność fizyczną dostosowaną do jej możliwości.
W przebiegu zespołu pojawia się problem cukrzycy bądź nieprawidłowej tolerancji glukozy. Stąd sugeruje się, aby węglowodany złożone (produkty pełnoziarniste, kasze, makarony, ryż) stanowiły bazę diety, czyli 50-60% dziennej wartości energetycznej. Istotne jest ograniczenie węglowodanów prostych (słodycze, pieczywo cukiernicze, owoce, owoce suszone, miód) do 10% całodziennego zapotrzebowania kalorycznego. Słodkie przekąski warto zastąpić orzechami bądź świeżymi owocami (do dwóch porcji w ciągu dnia). Posiłki w ilości 3-4 powinny być spożywane nie częściej niż co 4 godziny, aby uniknąć ciągłej stymulacji trzustki do wyrzutu insuliny.
W przypadku oporności na insulinę zaleca się dietę VLCD (very low calory diet) – o obniżonej zawartości węglowodanów, nie schodząc jednak poniżej ilości 150 g dziennie. Ograniczeniu powinny ulec tłuszcze nasycone (tłuste gatunki mięs i wędlin, pełnotłusty nabiał, tłuszcze smażalnicze) oraz izomery trans kwasów tłuszczowych znajdujące się w słodyczach oraz pieczywie cukierniczym (szczególnie w pączkach, cieście francuskim, kruchych ciastkach, krakersach). Natomiast włączyć należy produkty będące dobrym źródłem kwasów omega – 3: tłuste ryby morskie, orzechy włoskie, siemię lniane oraz zmienić technikę obróbki kulinarnej ze smażenia na gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bądź pieczenie. Ze względu na przetrwały stan zapalny i katabolizm należy uwzględnić zwiększoną ilość białka w diecie (powyżej 1g/kg/masy ciała) uwzględniając stan kliniczny osoby chorej. Ponad połowa dostarczanego białka powinna być pochodzenia zwierzęcego, natomiast resztę – białko roślinne (nasiona roślin strączkowych).
W przebiegu leczenia zespołu Cushinga stosuję się powszechnie glikokortykosteroidy, głównie hydrokortyzon. Lek ten wykazuje niewielką aktywność mineralokortykosteroidową: zatrzymuje w organizmie sód i chlor, natomiast zwiększa wydalanie wapnia, potasu oraz cynku z moczem. Zmniejsza również wchłanianie witaminy B6 oraz kwasu foliowego co może prowadzić do problemu niedokrwistości oraz miażdżycy. Stąd istotna jest zwiększona podaż w diecie wyżej wymienionych składników mineralnych oraz witamin. Szczególnie znaczenie ma zwiększona podaż wapnia ze względu na towarzyszącą chorobie osteoporozę oraz osteopenię. Oprócz produktów nabiałowych dobrym źródłem wapnia są: nasiona maku, całe rybki (wraz ze szkieletem), migdały, orzechy laskowe, suszone figi i morele, pestki słonecznika oraz szpinak.
Piśmiennictwo:
- Pitchford P.: Odżywianie dla zdrowia. Tradycje wschodnie i nowoczesne wiedza
o żywieniu, Wydawnictwo Galaktyka, 2011: 170-175. - Szczeklik A.: Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005.
- Width M., Reinhard T.: Dietetyka kliniczna, Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2014.
autor:
mgr Monika Gackowska
dietetyk, analityk medyczny
absolwentka Collegium Medicum w Bydgoszczy