Każdy lekarz stwierdzi, że ingerencja chirurgiczna powinna być postępowaniem ostatecznym w leczeniu otyłości. Ingerencja w tkanki, zawsze niesie za sobą ryzyko powikłań, nie gwarantując jednocześnie sukcesu.
W algorytmie postępowania leczniczego, metody zachowawcze (dietoterapia, wysiłek fizyczny, terapia behawioralna) zalecane są, jako wystarczające postępowanie lecznice, wśród pacjentów z BMI > 30 [kg/m2]. Dopuszcza się jej też stosować, gdy mamy do czynienia z nadwagą (BMI do 27 kg/m2) u chorych, jednocześnie powikłanych nadciśnieniem, dyslipidemią bądź cukrzycą. Leczenie bariatryczne, połączone z farmakoterapią, wdraża się, gdy pacjent rozwiną otyłość „śmiertelną” (BMI >40 kg/m2), lub drugiego stopnia, obciążoną przypadłościami metabolicznymi [1].
Podaje się, że nie jest możliwie satysfakcjonujące leczenie otyłości powyżej BMI >40 kg/m2, metodami zachowawczymi [2]. Można się z tym stanowiskiem nie zgadzać, jednak konstruując model teoretyczny łatwo zauważyć jak wiele pracy wymaga zbicie współczynnika BMI= 40 kg/m2 do wartości poniżej 25 kg/m2. Załóżmy, że nasz modelowy pacjent- mężczyzna w średnim wieku- przy wzroście180cm waży 129,7 kg (BMI=40 kg/m2). By osiągnąć ciężar na poziomie BMI= 24,9 musiałby schudnąć blisko48,9 kg. Zakładając tygodniową utratę masy ciała na poziomie 0,5kg na tydzień (deficyt ok. 3500kcal), proces musiałby trwać ok. 98 tygodni. Czyli zakończył by się w czwartym kwartale drugiego roku terapii. Jest to optymistyczny model idealny. Realnie ten okres byłby pewnie znacznie dłuższy, wymagałby też znacznych nakładów finansowych na zapewnienie profesjonalnej opieki dietetycznej, fizjoterapeutycznej, czy lekarskiej.
Operacja bariatryczna jest najbardziej efektywną metodą leczenia otyłości. Oprócz wpływu na postępujące zmniejszanie masy ciała, notują sukcesy w postaci zwiększenia kontroli glikemii już po paru dniach od operacji [3].
Obecnie wykonuje się specjalistyczne zabiegi, co do idei, dwóch typów. Pierwszy gastric bypass– polegający na zespoleniu proksymalnego segmentu żołądka z jelitem. Drugi gastroplastyka, polegająca na założeniu w proksymalnej części żołądka opaski o stałej średnicy.Obydwie metody mają za zadanie znacząco ograniczyć pojemność żołądka i powodować wczesne uczucie sytości. Objętość żołądka w skutek operacji może zostać zmniejszona do 30 ml [4], przy jego fizjologicznej objętości z przedziału 1000-3000ml.
Do powikłań żywieniowych, po pomyślnie przeprowadzonym zabiegu chirurgicznym zaliczymy, pojawiające się niedobory pokarmowe (białek, witamin i minerałów). Mechanizm w którym rozwija się niedożywianie polega na zmniejszeniu absorpcji składników pokarmowych bądź na ich fizycznej nieobecności w zmniejszonym żołądku [5].
Badania pokazują, że po operacji następuje natychmiastowa utrata masy ciała, która trwać może, ze zmniejszającym się natężeniem, nawet do 10, czy 14 lat [6]. Jednak, ważniejsze od statystyk dowodzących skuteczności operacji zmniejszania żołądka, jest zdrowie i zadowolenie pacjentów.
W pracy Bezerra da Silva, dotyczącej pooperacyjnej jakości życia (LQ) można wyczytać interesujące w tym temacie informacje. Otóż zdecydowana większość badanych oceniała swoją jakość życia (badana kwestionariuszem Barosa) jako dobrą (50%) lub bardzo dobrą (12,8%). Ocenę niesatysfakcjonującą wystawiło tylko 1,4% badanej grupy 70 osób [7].
Reasumując chirurgia bariatryczna, jest potężnym narzędziem w walce z pełnoobjawową otyłością znacznego stopnia. Jednak, nie powinna być postrzegana jako metoda, „koła ratunkowego” wśród osób, które pomimo, świadomości prowadzenia ryzykownego stylu życia, bezkrytycznie liczą na nią w przyszłości. Najważniejsza jest profilaktyka, tylko ona nie niesie za sobą żadnych skutków ubocznych. Chyba, że ktoś postrzega za efekt niepożądany, długie życie w zdrowiu.
Piśmiennictwo
- Orzano AJ, Scott JG. Diagnosis and treatment of obesity in adults: an applied evidence-based review. J Am Board Fam Pract. Sep-Oct 2004;17(5): 359-369.
- Pomp A. Safety of bariatric surgery. Lancet Diabetes Endocrinol 2014; 2: 98–100.
- Madsbad, Sten, Carsten Dirksen, and Jens J. Holst. „Mechanisms of changes in glucose metabolism and bodyweight after bariatric surgery.” The Lancet Diabetes & Endocrinology 2.2 (2014): 152-164.
- Fandiño J, Benchiomol AK, Coutinho WF, Appolinário JC. Cirurgia bariátrica: aspectos clínico-cirúrgicos e psiquiátricos. R. psiquiatr 2004 jan/abr; 26(1): 47-51.
- Silva AS, Burgos MGPA, Santos EMC, Batista JEM, Bion FM. Consumo alimentar de obesos em períodos pré e pós-operatórios de cirurgia bariátrica. An. Fac. Med. Univ. Fed.Pernamb. 2005; 50(1):15-18.
- Segal A, Fandino J. Indicação e contra-indicação para realização das operações bariátricas. Rev. Bras. Psiquiatr. 2002; 24: 68-71
- SILVA, Paulo Roberto Bezerra da, et al. „Nutritional status and life quality in patients undergoing bariatric surgery.” ABCD. Arquivos Brasileiros de Cirurgia Digestiva (São Paulo) 27 (2014): 35-38.
autor:
mgr Paweł Janus
fizjoterapeuta, dietetyk
absolwent Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie
absolwent Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie