Choroba Hashimoto nazywana jest także autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy lub przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy i jest schorzeniem, w którym występuje zaburzona praca układu immunologicznego. Układ ten nazywany inaczej odpornościowym, odpowiedzialny jest za ochronę organizmu przed różnego rodzaju patogenami. Niestety w przypadku tej choroby organizm przyjmuje, iż to gruczoł o nazwie tarczyca jest dla niego wrogiem. Konsekwencją tego jest produkcja przeciwciał przeciwko komórkom tarczycy, a następnie niszczenie struktury tego gruczołu, co skutecznie zakłóca jego endokrynną funkcję. Choroba ta z biegiem czasu niszczy tarczycę i powoduje mocny stan zapalny. Na Hashimoto częściej chorują kobiety niż mężczyźni natomiast wpływ na rozwój tej choroby mają czynniki środowiskowe, takie jak stres i palenie papierosów, czynniki żywieniowe, a w tym nadmiar jodu oraz niedobór selenu oraz czynniki genetyczne. Wraz z Hashimoto mogą pojawić się współistniejące choroby, takie jak celiakia, bielactwo, łuszczyca, toczeń rumieniowaty układowy, anemia złośliwa, cukrzyca typu 1 czy też RZS – reumatoidalne zapalenie stawów. Jest najczęściej występującą chorobą spośród chorób autoimmunologicznych.
Najczęstsze objawy Hashimoto
Przez długi czas omawiana choroba może nie dawać żadnych objawów lub objawy te mogą być mało zauważalne. Jeżeli natomiast dolegliwości pojawiają się, wówczas wśród tych najczęściej występujących wyróżnia się zwiększenie masy ciała, częste zmęczenie oraz senność, a także zaparcia, stany depresyjne i ogólnie zaburzenia emocjonalne oraz problemy skórne. Dodatkowo spośród zgłaszanych objawów wymienia się także obrzęki stóp i dłoni, intensywne pocenie się, częste uczucie zimna oraz zaburzenia w cyklu menstruacyjnym kobiet.
Dieta w chorobie Hashimoto
W przypadku choroby Hashimoto nie istnieje ustalona metoda leczenia ponieważ tutaj leczeniu podlega wyrównanie stężenia hormonów tarczycy. Istotnym natomiast elementem jest zmiana nawyków żywieniowych. Przy czym nie ma jednej ustalonej uniwersalnej dla wszystkich diety. Zalecenia żywieniowe powinny być dopasowane indywidualnie dla każdego pacjenta z osobna i dostosowane do płci, wieku, masy ciała, wzrostu, aktywności fizycznej, trybu życia, upodobań żywieniowych, kwestii finansowej oraz co najistotniejsze do chorób, dolegliwości i ewentualnych alergii. Z biegiem czasu powstaje coraz więcej publikacji na temat odżywiania w chorobie Hashimoto. Niestety wiele z nich to diety eliminacyjne, restrykcyjne, nieprawidłowo zbilansowane, które mogą wyrządzić szkodę zamiast pomóc. U osób chorujących na Hashimoto coraz częściej rozważa się wprowadzenie diety eliminującej gluten czy też nabiał. Badania pokazały, iż zastosowanie diety bez laktozy pozytywnie wpłynęło na zmniejszenie poziomu TSH jednakże nie ma wystarczająco dużo udokumentowanych badań, aby rekomendować taki sposób żywienia wszystkim pacjentom cierpiącym na Hashimoto. Zatem podstawową zmianą w żywieniu powinno być wyeliminowanie wszystkich złych nawyków żywieniowych i zastosowanie się do podstawowych zasad zdrowego żywienia. Mowa tutaj o spożywaniu 4 lub 5, a nawet 6 posiłków w ciągu dnia, ale mniejszych objętościowo. Najlepiej, aby były one spożywane w regularnych odstępach czasu. Nie należy omijać śniadań, a ostatni posiłek powinno się spożyć około trzy godziny przed snem. Takie ułożenie posiłków jest dosyć istotne u osób cierpiących na to schorzenie ponieważ nie doprowadzi do zmniejszenia tempa przemiany materii.
W chorobie Hashimoto często pojawia się nadwaga, a także otyłość w związku z czym szczególnie należy sprawować kontrolę nad kalorycznością posiłków przyjmowanych w ciągu dnia. Powinna być ona indywidualnie wyliczona dla danej osoby. Bardzo ważna jest praca nad osiągnięciem i/lub utrzymaniem prawidłowej masy ciała ponieważ ma to ogromny i pozytywny wpływ dla normalizacji stężenia hormonów we krwi. Osoby cierpiące na Hashimoto bardzo często odczuwają brak energii, duże zmęczenie oraz senność dlatego również pod tym kątem powinna być skomponowana dieta.
W chorobie Hashimoto z racji tego, iż wywołuje ona stan zapalny w organizmie, istotne będzie zastosowanie się do diety działającej przeciwzapalnie. Takiego rodzaju dieta eliminuje między innymi żywność mocno przetworzoną, alkohol oraz palenie papierosów. Wyklucza z diety fast-food’y, nadmiar cukru, a w tym słodycze oraz smażone, ciężkie dania, produkty bogate w tłuszcze trans, jak również nadmiar kwasów tłuszczowych nasyconych. Powinna natomiast obfitować w produkty będące dobrym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3. Te zdrowe tłuszcze zawarte są między innymi w tłustych rybach morskich (łosoś, śledź, makrela, sardynki) oraz orzechach, oleju rzepakowym i siemieniu lnianym. Należy zadbać o dużą ilość warzyw i owoców, które dostarczą cennych witamin, minerałów oraz składników o działaniu antyoksydacyjnym czyli przeciwzapalnym. Np. witaminy: A, C, E). Warto do diety włączyć kiszonki, jako źródło probiotyków. Natomiast z węglowodanów należy wybierać te o niskim indeksie glikemicznym. Niech w diecie obecne będą pełnoziarniste produkty zbożowe ponieważ są bogate w cenny dla organizmu błonnik. Ważnym zaleceniem jest także podaż białka, która powinna wynosić nawet 25% całkowitego zapotrzebowania energetycznego. Bardzo ważną witaminą, której nie można pominąć jest witamina D. Ma ona wpływ na prawidłową pracę układu odpornościowego oraz działa przeciwzapalnie. Należy więc spożywać produkty ją zawierające, a mianowicie produkty mleczne, jaja oraz tłuste ryby takie jak śledź, makrela, łosoś, ale w przypadku tej witaminy zaleca się również suplementację.
Aktywność fizyczna w chorobie Hashimoto
Nie można zapomnieć jeszcze o jednym elemencie, który powinien zostać wdrożony w codzienność każdej osoby, nie tylko chorej na Hashimoto. Mowa o aktywności fizycznej. Ruch ma pozytywny wpływ na regulacje wydzielania hormonów tarczycy oraz pomoże zadbać o prawidłową masę ciała. Jednakże aktywność fizyczna powinna być przyjemnością, a nie męczącym, intensywnym treningiem, z którego szybko nie jedna osoba ma ochotę zrezygnować. Warto się zastanowić jaka aktywność fizyczna sprawi przyjemność i włączyć jako codzienny obowiązek.
Autorka
Kinga Karoń – dietetyk
Literatura
Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E.: Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromat Chem Toksykol. 2015;(2):117–127.
Ratajczak A.E. B–D, Moszak M. A,C–E, Grzymisławski M. A,E-F: Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Piel Zdr Publ. 2017;7(4):305–311.
Lachowicz K., Stachoń M., Pałkowska-Goździk E., Lange E.: Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto. Kosmos. Problemy nauk biologicznych. 2019, 68 (2), 323, 201-214.
. Stolińska H, Wolańska D. Składniki pokarmowe istotne w niedoczynności tarczycy. Żyw Człow Metab. 2012;39(3):221– 231.