Czym jest paradontoza? Czym najczęściej się objawia? Jakie są jej przyczyny? Jak jej uniknąć? Czy dieta przeciw paradontozie może zapobieć tej chorobie?
Paradontoza zwana inaczej paradontopatią, jest chorobą infekcyjną przyzębia, dokładnie tkanek otaczających ząb, czyli: dziąsła, ozębnej, cementu i kości wyrostka zębodołowego. W skrajnych przypadkach nieleczona infekcja może skończyć się rozchwianiem, a nawet utratą zęba.
Najlepszą formą zapobiegania paradontozie jest systematyczne usuwanie płytki nazębnej, dbanie o higienę jamy ustnej, a także prowadzenie zdrowego trybu życia i przestrzeganie właściwej diety przeciw paradontozie.
Do pierwszych symptomów paradontozy można zaliczyć samoistne krwawienie z dziąseł czy też spowodowane podrażnieniem podczas szczotkowania zębów lub spożywania posiłków. Kolejnie może dojść do obrzęku dziąsła, zwiększenia jego rozmiaru i przybrania zabarwienia żywoczerwonego. Paradontoza jest jedną z najczęstszych chorób stomatologicznych tuż obok próchnicy. Pomimo tego, że występowanie tego schorzenia maleje w krajach rozwiniętych, nadal jest to olbrzymi problem, szacuje się, że aż 40 do 50% populacji dorosłej zmaga się z tą chorobą.
Podłożem do rozwoju tej choroby jest zaburzenie równowagi pomiędzy chorobotwórczymi bakteriami bytującymi w jamie ustnej, a odpornością immunologiczną gospodarza. Równowaga ta może zostać zaburzona przez szereg czynników stałych (wrodzonych) i zmiennych, które są nabyte.
Do najistotniejszych wrodzonych czynników (faktorów)zalicza się:
- czynniki genetyczne,
- płeć,
- wiek,
- rasę.
Grupę czynników nabytych stanowi:
- nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
- niewłaściwy skład zespołu bakteryjnego (biofilmu) znajdującego się na zębach,
- palenie tytoniu,
- miejscowe czynniki sprzyjające odkładaniu się płytki nazębnej, choroby takie jak: cukrzyca (typ 1 i 2), alkoholizm, osteoporoza, nabyty niedobór odporności wywołany zakażeniem HIV.
Choroba przyzębia to choroba wywołana występowaniem płytki nazębnej, która jest źródłem patogennych bakterii, takich jak P. gingivalis, T. forsythensis, P. intermedia, A. actinomycetemcomitans.
Mikroorganizmy te zapoczątkowują proces zapalany, który doprowadza do degradacji tkanek przyzębia. W wyniku ich działalności powstają endotoksyny, hemotoksyny, enzymy, produkty przemiany materii, które powodują aktywację układu odpornościowego. Proces ten doprowadza do znacznej utraty kości wyrostka zębodołowego, dolegliwości bólowych, ruchomości zęba, a nawet jego utraty.
Problemy stomatologiczne wiążą się z dużym dyskomfortem oraz pogorszeniem jakości życia. Rozwój stanu zapalnego w kieszonkach przyzębnych działa negatywnie na cały ustrój człowieka, zauważono zależność pomiędzy paradontozą, a występowaniem takich chorób jak: choroby sercowo- naczyniowe (zawał serca, udar mózgu, miażdżyca), choroby układu oddechowego i cukrzyca.
Czy istnieje dieta przeciw paradontozie?
Okazuj się, że jest kilka składników mineralnych i witamin, które mają istotny wpływ na stan naszej jamy ustnej i uzębienia.
Miedź – jest składnikiem wielu ważnych enzymów, które odpowiadają za prawidłowe usieciowienie kolagenu i elastyny, a te z kolei mają działanie kojące. Dodatkowo uczestniczy w wygaszaniu procesów zapalanych w ciele człowieka.
Bogactwem miedzi jest: wątroba, zielone warzywa liściaste, produkty zbożowe, ostrygi, orzechy, migdały, nasiona strączkowe.
Wapń – należy do podstawowych składników budujących kości i zęby, badania pokazały, że nieprawidłowy poziom wapnia w surowicy koreluje z podwyższonym ryzykiem zapalenie przyzębia.
Witamina C – to przeciwutleniacz uczestniczący w syntezie kolagenu, wchodzącego w skład dziąseł. Znaczący niedobór witaminy powoduje szkorbut, który jest skrajnym powikłaniem zapalenia dziąseł. Zbyt mała podaż witaminy C z dietą, w szczególności u palaczy, powoduje wzrost ryzyka rozwoju paradontozy.
Najlepszym źródłem witaminy C jest: papryka, pomarańcza, papaja, gotowany: jarmuż, brukselka, brokuł, czarna porzeczka, kiwi, truskawka.
Koenzym Q – naturalny związek, występujący niemalże w każdej komórce w ciele człowiek. Intensywność wytwarzania koenzymu maleje wraz z wiekiem, a proces ten rozpoczyna się już około 30 roku życia. Do komplikacji w wytwarzaniu koenzymu może dojść na skutek złej diety, infekcji, stresu czy przyjmowania niektórych leków (głównie statyn).
Najlepszym źródłem koenzymu Q jest:mięso (serce wołowe, ryby morskie – przede wszystkim makrela, sardynki, śledzie, a także owoce i warzywa: pistacje, soja, migdały,szpinak. Koenzym najlepiej rozpuszcza się w tłuszczach, dlatego też, aby zwiększyć efektywność jego wchłaniania, warto spożywać go wraz z tłuszczami.
Liczne badania potwierdziły zależność między niskim poziomem koenzymu, a występowaniem paradontozy. Pacjentów z paradontozą poddano leczeniu doustnymi formami koenzymu w dawkach od 50 do 100mg dziennie, przez różny okres. Wyniki były zadziwiająco dobre. Badania potwierdziły, że koenzym Q ma zdolność do zmniejszania wielkości płytki nazębnej, w wyniku redukcji ilości chorobotwórczych bakterii w jamie ustnej.
Koenzym również poprawia kondycję zmienionych zapalenie dziąseł, zmniejsza krwawienie, obrzęk, chwiejność zębów i ilości wydzieliny ropnej. Obecnie coraz częściej stosuje się koenzym Q jako uzupełnienie w terapii przeciwparadontozie.
Skrobia– wiele analiz pokazało że, zwiększone spożycie skrobi koreluje z większą ilością chorobotwórczych bakterii, a w konsekwencji prowadzi to do gromadzenia się osadu i zapalenia dziąseł.
Jak się okazuje jest dużo dowodów, które potwierdzają, że prawidłowa dieta przeciw paradontozie jest dobrą metodą profilaktyczną. Istnieje grupa produktów żywnościowych, wykazująca silne właściwości przeciwzapalne (zamieszczone w tabeli poniżej) oraz przeciwbakteryjne, takie jak: bazylia, cebula, chrzan, czosnek, goździki, cynamon, melisa, kolendra, jałowiec. Regularne ich spożywanie redukuje stany zapalne w organizmie. Wykazano również, że zioła takie jak: szałwia, rumianek, nagietek, tymianek, korzeń i liście prawoślazu lekarskiego, goździki korzenne, babka lancetowata oraz ekstrakt z eukaliptusa przejawiają działanie kojące i redukcyjne w stanach zapalnych przyzębia.
Tabela: produkty o działaniu przeciwzapalnym. Gugała S., Siuba M., Choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego.
- unikanie produktów bogatych w cukry proste, które nasilają stany zapalne dziąseł,
- rekomendowane jest picie zielonej herbaty, japońskie badania pokazały, że filiżanka zielonej herbaty dziennie może istotnie przyczynić się do zmniejszenia częstotliwości występowania paradontozy,
- zaleca się spożywanie produktów pełnoziarnistych, które odpowiadają za regulacje poziomu glukozy, a w konsekwencji do zmniejszenia ryzyka zachorowania na cukrzycę, która może torować drogę do rozwoju paradontozy,
- zmniejszenie ilości patogennych szczepów bakterii zauważono podczas żucia bezcukrowej gumy,
- u osób z wykrytą już paradontozą zaleca się unikania twardej, o ostro zakończonych krawędziach żywności, aby dodatkowo nie podrażniać dziąseł.
Piśmiennictwo
- Gugała S., Siuba M., Choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego.
- Rusyn E., Etiologia i czynniki modyfikujące erozję zębów, Nowa Stomatol., 2003, 1.
- Wiadomości medyczne 12, Koenzym Q10 – energia dla zdrowia, urody i długiego życia, niezbędna dla osób ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego.
- Drzewsoki J., Farmakologia kliniczna koenzymu Q 10.
- Kowalski J., Wpływ czynnikow na choroby przyzębia –przegląd literatury, Nowa Stomatol., 2008, 1, 19-23.
- Ciborowska H., Rudnicka A., Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Żywienie w chorobie refleksowe, str. 336-340.
autor
Klaudia Plajzer
dietetyk
absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi