Bulimia – niebezpieczna choroba psychosomatyczna
Bulimia – niebezpieczna choroba psychosomatyczna
Bulimia (bulimia nervosa) określana mianem żarłoczności psychicznej jest przewlekłą chorobą psychosomatyczną z grupy zaburzeń odżywiania. Chorzy odczuwają znacząca rozbieżność między idealnym obrazem a realnym obrazem ciała. Bulimię cechują epizody jedzenia pokarmów w ilościach większych niż przeciętny człowiek byłby w stanie zjeść w danym czasie i okolicznościach, z towarzyszącym poczuciem braku jakiejkolwiek kontroli nad objadaniem się. Pojawiają się powtarzające zachowania kompensacyjne, takie jak wzbudzane wymioty, nadmierne używanie środków przeczyszczających i moczopędnych, poszczenie lub nadmierne uprawianie ćwiczeń. Zmieniony wzór jedzenia w bulimii prowadzi często do nadwagi oraz otyłości.
Schorzenie dotyka mężczyzn i kobiety (u których choroba rozwija się dziesięciokrotnie częściej). Bulimia pojawia się najczęściej pomiędzy 16 a 40 rokiem życia; początki choroby to wiek wkraczania w dorosłość (18-19 lat). Dzieci zapadają na nią niezwykle rzadko.
Objawy bulimii
Do głównych symptomów bulimii należy nadmierne objadanie się – jedzenie w wyodrębnionym okresie ilości pożywienia, która przekracza to, co ogół populacji zjadłby w podobnym czasie i okolicznościach. Chory stosuje metody służących pozbyciu się spożytego pokarmu. Zachowania kompensacyjne dzielimy na postać z przeczyszczaniem (prowokacja wymiotów, nadużywanie leków, wlewów przeczyszczających oraz leków moczopędnych) lub bez (chory stosuje głodówki, ćwiczy nadmiernie).
O bulimii sugerują:
– znaczne wahania masy ciała
– obsesyjne traktowanie jedzenia
– okresy objadania się (poczucie przymusu jedzenia)
– okresy stosowania głodówek
– depresja oraz niepokój, rozdrażnienia
– obrażenia grzbietowych powierzchni dłoni spowodowane częstym prowokowaniem odruchu wymiotnego (objaw Russella)
– przeznaczanie sporych kwot pieniężnych na produkty spożywcze
– zniekształcone myślenie, wydawanie fałszywych określeń dotyczących wagi i wyglądu
– wyobcowanie (zerwanie więzi rodzinnych, kontaktów towarzyskich)
Bulimia – czynniki ryzyka
Czynniki oddziałujące w dzieciństwie i okresie dojrzewania takie jak: objadanie się przez całą rodzinę, wysokie wymagania rodzicielskie, konflikty w rodzinie, nieprawidłowa masa ciała (otyłość) korelują z ryzykiem rozwoju bulimii. Podobnie jak w anoreksji bardziej predysponowana do wystąpienia zaburzenia jest płeć żeńska. Wskazuje się również, że okresy stosowania diet (ze znaczącą restrykcją kalorii) lub poszczenia, po których następują wzbudzone przez dietę akty objadania się poprzedzają bulimię. Liczne badania dowodzą na zależność między występowaniem zaburzeń psychicznych u rodziców a rozwojem żarłoczności psychicznej u dzieci. Niewielką rolę odgrywa nadużywanie substancji psychoaktywnych i zaburzenia nastroju u rodziców (wielki epizod depresyjny).
Diagnoza
Kryteriami diagnostycznymi choroby są:
- powtarzające się napady gwałtownego objadania się (szybkie przyjmowanie bardzo dużych ilości pożywienia), przy utracie kontroli nad ilością i kalorycznością przyjmowanych pokarmów
- stosowanie nieprawidłowych zachowań kompensacyjnych celem przeciwdziałania przyrostowi masy ciała (prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, moczopędnych, lewatyw, ścisłej diety, intensywnych ćwiczeń fizycznych)
- samoocena zawężona głównie do sylwetki i masy ciała
Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychiatrycznego żarłoczność psychiczną stwierdzamy, gdy akty przejadania się występują co najmniej 2 razy w tygodniu przez okres 3 miesięcy. Poza często występującą nadmierną wagą ciała, pojawiają się również specyficzne, dysfunkcjonalne zachowania i myśli.
Powikłania bulimii
W przebiegu bulimii występują następujące powikłania somatyczne:
- zaburzenia rytmu serca (z powodu zmian elektrolitowych)
- hipokaliemia (obniżone stężenie potasu) w wyniku stosowania środków przeczyszczających, odwadniających i prowokowania wymiotów
- obrzęk ślinianek przyusznych
- próchnica zębów, erozja szkliwa
- nadżerki i owrzodzenia dziąseł, jamy ustnej, gardła
- zaburzenia miesiączkowania
- torbiele jajników (u 70 procent bulimiczek)
- niepłodność (cykle bezowulacyjne)
Profilaktyka zaburzenia odżywiania
Nie istnieją metody, które w pełni skutecznie zapobiegają rozwojowi choroby co wynika z jej wieloczynnikowości i indywidualnej, osobniczej predyspozycji. Liczne badania dowodzą, że nadmierna kontrola rodzicielska dotycząca tego, co i kiedy dzieci spożywają może sprawić zaniechanie przez nie kontroli nad częstością i rodzajem spożywanego pokarmu (w zależności od sygnałów z ośrodka głodu i sytości) co przekłada się na rozwój zaburzeń odżywiania w przyszłości. Istotne jest zachowanie pozytywnej: atmosfery podczas przygotowywania, spożywania posiłków oraz relacji na linii rodzic – dziecko. Wskazane jest unikanie wydawania opinii łączących wygląd i jedzenie („ wyglądasz rewelacyjnie, chyba schudłaś/eś?”). Starajmy się nie utwierdzać chorego w przekonaniu, że nienaganna sylwetka jest kluczem do osiągania sukcesów w życiu.
Lekarze
Wskazana jest konsultacja z wieloma specjalistami, w tym: lekarzem rodzinnym, psychiatrą, psychologiem oraz dietetykiem zajmującym się zaburzeniami odżywiania. W celu znalezienia dobrego specjalisty warto poszukać rekomendację i opinię na forach medycznych bądź grupach wsparcia dla osób cierpiących na bulimię.
W przypadku młodzieży nie należy pomijać bilansów zdrowia (wykonywanych w szkołach oraz przychodniach), które są kompleksowymi badaniami umożliwiającymi wczesne zdiagnozowanie choroby. Pożądana jest konsultacja z dietetykiemspecjalizującym się w zaburzeniach odżywiania. Specjalista z tego zakresu może pomóc rozwiązać praktyczne aspekty dotyczące diety w czasie trwanie procesu leczniczego a także wskaże jak komponować posiłki.
Interesuje cię problematyka zaburzeń odżywiania? Chciałabyś / chciałbyś pogłębić temat?
Jeśli tak, to zainteresuje cię dwudniowy webinar z dietetykiem klinicznym poświęcony Psychodietetyce i zaburzeniom odżywiania.
Kliknij w zdjęcie by dowiedzieć się więcej.
Piśmiennictwo:
- Horst – Sikorska W., Ignaszak – Szczepaniak M.,”Rola jadłowstrętu psychicznego w rozwoju wtórnej osteoporozy z uwzględnieniem ryzyka złamań kości”, Endokrynologia Polska, Tom 62, Zeszyt Edukacyjny III, 2011.
- Janiec W.,”Kompendium Farmakologii”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
- Jarosz M.,”Diagnozowanie zaburzeń stanu odżywienia w praktyce lekarskiej i pielęgniarskiej, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
- Łuszczyńska A.,”Nadwaga i otyłość. Interwencje psychologiczne”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
- Sobotka L.,”Podstawy żywienia klinicznego”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Przejdź do strony głównej Wróć do kategorii Psychodietetyka